Πώς είναι δυνατόν ο άνθρωπος να γίνει καλός και φρόνιμος; Είναι δυνατόν όλοι οι άνθρωποι να γίνουν καλοί και φρόνιμοι; Περί αυτού θα μιλήσω σήμερα.
Πολλοί ισχυρίζονται ότι είναι φυσικό στον άνθρωπο να γίνει καλός ή κακός, αλλά απατώνται, διότι το να πει κανείς ότι το κακό είναι φυσικό είναι βλασφημία κατά του ίδιου του Θεού. Όσα έπλασε ο Θεός είναι πολύ καλά. Η αρετή είναι φυσικό στον άνθρωπο· η κακία είναι παρά φύση. Ο Θεός έπλασε τον άνθρωπο κατ’ εικόνα και ομοίωσή Του.
Ο άνθρωπος λέγεται κατ’ εικόνα Θεού κατά την ψυχή, τον νου, τον λόγο, τη θέληση. Είναι ο Θεός αγαθός, μπορεί και ο άνθρωπος, αν θέλει, κατά το δυνατόν, να γίνει αγαθός. Είναι ο Θεός πράος, μπορεί και ο άνθρωπος να γίνει πράος. Είναι ο Θεός ελεήμων και εύσπλαχνος, μπορεί και ο άνθρωπος να γίνει ελεήμων και εύσπλαχνος.
Γιατί λοιπόν ο άνθρωπος, ενώ είναι φυσική η αρετή, ενώ μπορεί να γίνει καλός, δεν γίνεται; Η αιτία προέρχεται από την αμέλεια των γονέων και τη λίγη φροντίδα που έχουν για την ανατροφή και εκπαίδευση των παιδιών τους. Αν οι γονείς παιδαγωγήσουν τα παιδιά τους με μεγάλη προσοχή και επιμέλεια, δεν μπορεί παρά να γίνουν καλοί άνθρωποι.
Πρέπει όμως κοντά στην ανατροφή και την παιδεία να δείχνουν πρώτα οι ίδιοι το δικό τους καλό παράδειγμα. Εκείνα δηλαδή που συμβουλεύουν τα παιδιά τους να τα κάνουν πρώτα αυτοί, διότι αν οι γονείς συμβουλεύουν τα παιδιά τους και οι ίδιοι δεν κάνουν αυτά που συμβουλεύουν, τα παιδιά τους δεν ωφελούνται καθόλου.
Είναι αδύνατο να γίνουν τα παιδιά σας καλοί άνθρωποι αν εσείς οι γονείς δεν τους δώσετε το καλό παράδειγμα. Το καλό δέντρο κάνει καλούς καρπούς και οι καλοί γονείς κάνουν καλά παιδιά.
Εκτός από το καλό παράδειγμα, έχουν καθήκον οι γονείς να εκπαιδεύουν τα παιδιά τους από αυτή ακόμη τη βρεφική ηλικία. Να τα διδάσκουν τον φόβο του Θεού, να τους κόβουν τις κακές ορμές και ελαττώματα που παρουσιάζονται, να μη τα κολακεύουν και τους κάνουν τα κακά θελήματα και τις ορέξεις.
Στο άγραφο χαρτί ό,τι γράμματα γράψεις, θα μείνουν ανεξάλειπτα. Και το μικρό παιδί, ό,τι μάθει και διδαχτεί από μικρό, αυτό θα μείνει ανεξάλειπτο και όταν γεράσει. Στη μικρή και τρυφερή ηλικία δίδαξε, νουθέτησε το παιδί σου, ώστε όταν γεράσει να θυμάται τη διδασκαλία.
Σ’ εκείνες τις πράξεις που συνήθισε κανείς από την παιδική ηλικία, σ’ αυτές ευχαριστιέται και όταν γεράσει, είτε καλές είναι είτε κακές. Μάλιστα η κακία, όταν από μικρός συνηθίσει κανείς, όταν μεγαλώσει, τριπλασιάζεται.
Όσοι λοιπόν θέλετε τα παιδιά σας να γίνουν καλοί άνθρωποι και να ευφρανθείτε με την πρόοδό τους, να τα συνηθίσετε από μικρά στην ευσέβεια. Αν φροντίζετε μόνο πώς να πλουτίσετε τα παιδιά σας και να τους αφήσετε κληρονομιά και δεν φροντίζετε για την ανατροφή τους, κι εσείς είστε δυστυχείς και τα παιδιά σας θα αποβούν μια μέρα δυστυχή και επιβλαβή στον εαυτό τους και στην κοινωνία.
Από παλιό χειρόγραφο του Γέροντα Φιλοθέου Ζερβάκου, προ του 1930.
[Περιοδικό “Όσιος Φιλόθεος της Πάρου” 29, Εκδ. Ορθόδοξος Κυψέλη, σελ. 37, άρθρο «Εις την εορτήν των πρωτοκορυφαίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου (Περί ανατροφής των τέκνων)»
