Ο Ὅσιος Ἀνδρέας ὁ Ἐρημίτης καὶ Θαυματουργὸς εἶναι ἄγνωστος στοὺς Συναξαριστές. Στοιχεῖα γιὰ τὴ ζωὴ τοῦ καθὼς καὶ τὴν Ἀκολουθία του, ἔγραψε ὁ Ἀνδρέας ὁ Ἱδρωμένος ὁ Ὑπάργιος (+ 1847).
Σύμφωνα λοιπὸν μὲ τὰ στοιχεῖα αὐτά, ὁ Ὅσιος αὐτὸς καταγόταν ἀπὸ τὸ χωριὸ Μονοδένδρι τῆς Ἠπείρου καὶ ἔζησε στὰ χρόνια του βασιλιᾶ Μιχαὴλ Β’ τοῦ Κομνηνοῦ δεσπότη τῆς Ἠπείρου (1234 – 1271 μ.Χ.). Κατὰ ἄλλους ὅμως, γεννήθηκε στὸ χωριὸ Σιβίστα τῆς Εὐρυτανίας, ποὺ βρισκόταν στὸ βουνὸ Καλάνα καὶ ποὺ τώρα εἶναι βυθισμένο στὴν τεχνητὴ λίμνη τῶν Κρεμαστῶν καὶ ἀφοῦ ἐνηλικιώθηκε πῆγε στὸ Μονοδένδρι τῆς Ἠπείρου.
Ὁ Ὅσιος Ἀνδρέας, ἀφοῦ ἐγκατέλειψε ἡδονὲς χρημάτων, περιουσίας καὶ συζύγου, κατοίκησε στὴν ἔρημο. Ὡς ἡσυχαστήριο τοῦ ἐπέλεξε μᾶλλον τὸν τόπο γύρω ἀπὸ τὰ μοναστήρια τῆς Ἁγίας Παρασκευῆς καὶ τοῦ Προφήτη Ἠλία στὸ Μονοδένδρι, ἐνῶ ἀργότερα κατέφυγε σὲ κάποιο σπήλαιο στὴν Καλάνα. Ἐκεῖ, μὲ ἄσκηση καὶ προσευχὴ ἁγίασε τὴ ζωή του καὶ ἀπεβίωσε εἰρηνικά.
Ὁ Κύριος, κατὰ τὸν βιογράφο του, ἔδωσε θαυμαστὸ σημεῖο, κατὰ τὴν κοίμηση τοῦ Ὁσίου, γιὰ νὰ τὸν δοξάσει: «Οὐράνιο φῶς καὶ ἀναμμένες λαμπάδες κατέβαιναν ἀπὸ τὸν οὐρανὸ στὸ σημεῖο ποὺ βρισκόταν τὸ τίμιο λείψανό του». Μόλις πληροφορήθηκε τὸ γεγονὸς ἡ βασίλισσα τῆς Ἄρτας, Ἁγία Θεοδώρα, συγκέντρωσε τὴν σύγκλητο καὶ μετέβησαν στὸ μέρος ποὺ βρισκόταν τὸ ἱερὸ λείψανο καὶ τὸ ἐνταφίασαν ἔξω ἀπὸ τὸ σπήλαιο μὲ τιμὲς καὶ εὐλάβεια. Ἔδωσε δὲ ἐντολὴ νὰ κτίσουν ναὸ πρὸς τιμὴν τοῦ Ὁσίου.
Ἡ μνήμη τοῦ τιμᾶται στὶς 15 Μαίου ἑκάστου ἔτους
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος ά Τῆς ἐτήμου πολίτης
Τῆς Καλάνης οἰκήτωρ καὶ ἐν σώματι Ἄγγελος, καὶ Χαλκιοπούλου τὸ κλέος, δόξα Βάλτου καὶ καύχημα, ὑπάρχεις ὡς Ἀνδρέα ἀληθῶς, διὸ καὶ εὐφημοῦμεν σὲ πιστῶς· θεραπεύεις γὰρ νοσοῦντας, καὶ πειρασμῶν λυτροῦσαι τοὺς βοώντας σοί· δόξα τῷ δεδωκότι σοὶ ἰσχύν, δόξα τῷ σὲ θαυμαστώσαντι, δόξα τῷ ἐνεργούντι διά σου πάσιν ἰάματα.
Στην περιοχή του ορεινού Βάλτου, κοντά στη λίμνη των Κρεμαστών που είναι το φυσικό σύνορο των νομών Αιτωλίας & Ακαρνανίας και Ευρυτανίας βρίσκεται το χωριό παλαιό Χαλκιόπουλο, πέντε χιλιόμετρα βορειοανατολικά του οποίου βρίσκεται το σπήλαιο του Αγίου Ανδρέα του Ερημίτη.
Η διαδρομή από το χωριό ως το σπήλαιο είναι από ένα βατό χωματόδρομο και καταλήγει σε ένα ξέφωτο. Εκεί ο προσκυνητής αφήνει το αυτοκίνητο και με τα πόδια παίρνει το μονοπάτι, ακολουθώντας μία φανταστική σε φυσικό κάλλος διαδρομή πάνω από τη λίμνη των Κρεμαστών.
Σε 20 περίπου λεπτά φτάνει στο σπήλαιο.
Μπαίνοντας σ’ αυτό βλέπει μία κόγχη κι ένα τέμπλο που συνθέτουν το χώρο του ιερού βήματος. Στην κόγχη ιστορείται η Πλατυτέρα με τέσσερεις ιεράρχες, παραστάσεις που τοποθετούνται χρονικά στον 14ο αιώνα.
Πίσω από το ιερό βήμα το φυσικό σπήλαιο συνεχίζεται κι εκεί βρίσκεται ο τάφος του αγίου, τα λείψανά του, όμως, φυλάσσονται σε λειψανοθήκη στο ναό του χωριού νέου Χαλκιόπουλου.
Όπως διαβάζουμε στο συναξάρι του, ο Όσιος Ανδρέας ο Ερημίτης και
θαυματουργός ασκήτεψε στην Αιτωλοακαρνανία στα χρόνια του Δεσπότου της
Ηπείρου Μιχαήλ Β΄ του Κομνηνού (1237 – 1271 μ.Χ). Γεννήθηκε στο χωριό
Μονοδένδρι της Ηπείρου κι εκεί έζησε τα πρώτα χρόνια της ζωής του.
Όταν ήλθε σε κατάλληλη ηλικία, νυμφεύθηκε και απέκτησε παιδιά. Εγκατέλειψε, όμως, και οικογένεια και περιουσία και «ἀπό πάντων ἐλεύθερος» πήγε στην έρημο, για να ζήσει την ζωή της ασκήσεως και της ησυχίας.
Αργότερα εγκαταστάθηκε στο βουνό Κανάλα, πέντε περίπου χιλιόμετρα βορειοανατολικά του χωριού Χαλκιόπουλο του Βάλτου.
Στο βουνό αυτό βρήκε μια σπηλιά και την έκανε κατοικία του. Εκεί έζησε τα υπόλοιπα χρόνια της ζωής του υπομένοντας πολλές θλίψεις, πόνους και βάσανα για την αγάπη του Χριστού.
Πάλεψε πολύ για να υποτάξει την σάρκα στο πνεύμα και με συνεχή νηστεία, σκληρή αγρυπνία και καρδιακή προσευχή, έζησε πραγματικά σαν άσαρκος.
Εκοιμήθη σε μεγάλη ηλικία, χωρίς να γίνει αντιληπτός από κανέναν. Φανέρωσε, όμως, ο Θεός την κοίμησή του με εντυπωσιακό και θαυμαστό τρόπο.
Όταν ο Όσιος έφευγε από την ζωή, φάνηκαν στον ουρανό αναμμένες λαμπάδες, που αντανακλούσαν ένα δυνατό φως, ορατό από παντού.
Οι λαμπάδες κατέβαιναν από τον ουρανό και σταματούσαν στο σημείο που βρισκόταν το λείψανο του Αγίου.
Το θεϊκό αυτό σημείο έγινε αντιληπτό στα γύρω χωριά του Βάλτου, καθώς επίσης και στην πρωτεύουσα του Δεσποτάτου της Ηπείρου την Άρτα.
Βασίλισσα της Άρτας ήταν τότε η Αγία Θεοδώρα. Όταν πληροφορήθηκε το γεγονός, η Αγία έτρεξε με συνοδεία αρχόντων στο σπήλαιο του Οσίου, βρήκαν το λείψανό του και το κήδεψαν με τιμές εκεί στο σπήλαιο της μετανοίας του.
Κάθε χρόνο στις 15 Μαίου ημέρα της κοίμησης του Αγίου, τιμάται η μνήμη του με εκδηλώσεις στο νέο Χαλκιόπουλο και στο σπήλαιο.
Πλήθος κόσμου από την ευρύτερη περιοχή μαζί με τον Ποιμενάρχη του Σεβασμιότατο Μητροπολίτη Αιτωλίας και Ακαρνανίας κ. Κοσμά, ανηφορίζει για το σπήλαιο για να τιμήσει το Άγιο Ανδρέα τον Ερημίτη, τον Όσιο και Θαυματουργό.
